Rhesus factor

‘Mag ik wat vragen?” De aanstaande oma kijkt me aan. Natuurlijk mag dat.

‘Ja, ziet u, toen ik haar verwachtte werd ik getest, een bloedtest, want ik was negatief. En toen moest ik een speciale injectie na de bevalling, anders zou mijn tweede baby een rhesus baby worden. Maar hoeft zij dat nu niet, die test?’

Ik snap de vraag. Bij alle zwangeren in Nederland wordt in het begin van de zwangerschap bloed geprikt. De bloedgroep wordt bepaald en er wordt getest op een aantal ziekten die gevaarlijk kunnen zijn voor de baby in de buik.

Iedereen heeft een bloedgroep, A,B, AB of O. Daaraan gekoppeld is een rhesusfactor. Als je de rhesusfactor hebt noemen we je bloedgroep positief. Als je hem niet hebt noemen we het negatief.

Zowel met een positieve als negatieve bloedgroep kun je heel oud worden.

Waarom is het nu belangrijk om de bloedgroep en de rhesusfactor van een zwangere te weten?

Tijdens een bevalling komt er meestal een beetje bloed van de baby in de moederlijke bloedstroom terecht. Dat is een lichaamsvreemde stof. Je lichaam ruimt dit soort stoffen vanzelf op. En maakt dan antistoffen zodat wanneer je weer met zo’n zelfde stof in aanraking komt, de opruiming efficiënt en snel gaat.

Wanneer een zwangere rhseus negatief is kan ze antistoffen aanmaken tegen rhesus positief bloed als de baby positief is. Als de rhseusfactor ontbreekt kun je er geen antistoffen tegen aanmaken.

In de tijd waarvan de oma spreekt testten we bij 28 weken of een moeder die rhseus negatief was antistoffen had. Na de bevalling werd uit een beetje navelstrengbloed bepaald of de baby rhesus positief of negatief was. Was de baby positief dan kreeg moeder een injectie om te voorkomen dat ze antistoffen zou aanmaken. Want anders zou het bloed van een volgende baby die rhesus positief zou zijn tijdens de zwangerschap worden afgebroken. Zo’n kindje kwam meestal te vroeg ter wereld en met flinke bloedarmoede en geelzucht.

De injectie die dit voorkomt is in 1968 op de markt gekomen en rhesus baby’s komen sindsdien nagenoeg niet meer voor.

Tegenwoordig kunnen we vanaf 27 weken een buisje bloed van de moeder afnemen. Uit dat bloed wordt dan de resusfactor van de baby bepaald. Als de baby positief is krijgt moeder bij 30 weken de injectie en na de bevalling nog een keer. Als de baby ook negatief is, is er geen actie nodig.

Maar om op de vraag van oma terug te komen: zij heeft de injectie gehad omdat haar dochter die nu zwanger is, rhesus positief is. Dus de baby die nu verwacht wordt en eventuele latere baby’s lopen geen risico wat betreft de rhesusfactor.